มหาวิหารอาร์เทมีส (The Temple of Artemis (Diana) )
สถานที่ตั้ง เมืองเอเฟซุส ประเทศตุรกี

          เป็นวิหารสร้างด้วยหินอ่อน เลียบแบบศิลปะแบบกรีก เพื่อถวายเทพเจ้าอาร์เทมีส (เทพเจ้าแห่งดวงจันทร์ของกรีก) ผู้มาจากสวรรค์ ผู้ช่วยชาวเมืองให้พ้นจากหายนะและภัยพิบัติได้ อยู่ในเมืองอีเฟซุส บนชายฝั่งแห่งหนึ่ง  (ซึ่งปัจจุบันนี้ คือประเทศตุรกี) ในรัชสมัยของกษัตริย์อเล็กซานเดอร์แห่งกรีก จัดเป็นวิหารที่สวยงามแห่งหนึ่งจนกลายเป็นที่รู้จักว่า เป็นสิ่งมหัศจรรย์ของโลกในยุคเก่า         วิหารนี้มีเนื้อที่ถึง 54,720 ตารางฟุต ตัวอาคารมีความกว้างถึง 400 ฟุต บริเวณโดยรอบวัดแห่งนี้กินเนื้อที่เกือบ 2 เอเคอร์ และมีเสาหินตั้งตระหง่านรอบตัวอาคารมากกว่า 100 เสาหิน แต่ละเสาหินมีเส้นผ่านศุนย์กลาง 6 ฟุต ความสูง 60 ฟุต หลังคาปูด้วยกระเบื้องหินอ่อน ภายในโบสถ์เป็นที่ประดิษฐานเทพเจ้าชื่อว่า อาร์ทิมีส หรืออีกชื่อหนึ่งว่า   ไดอาน่า ประชาชนจะนำสิ่งของมาสักการะบูชา ส่วนมากเป็นสิ่งของมีค่ามากมาย  ตัววิหารเคยถูกไฟไหม้เสียหายครึ่งหนึ่งแต่ได้รับการซ่อมแซมใหม่โดยกษัตริย์อเล็กซานเดอร์ 
           วิหารแห่งนี้ได้ถูก ทำลายสิ้น ก่อนปี ค.ศ. 262 จึงเหลือแต่ซากปรักหักพังเก็บไว้ชมอยู่ในกรุงอิสตันบลู ประเทศตุรกี   ด้วยเหตุนี้มหาวิหารที่อุทิศแด่เทพอาร์เทมีส  ปัจจุบันจึงแทบไม่เหลืออะไร  มีนักโบราณคดีพยายามจินตนาการวิหารทั้งหลัง มีหลายแบบด้วยกันแต่ดูเหมือนว่าจะมีข้อผิดพลาดกันอยู่  อย่างไรก็ดีภาพที่นำมาให้ดูนี้ก็ยังพอช่วยจินตนาการได้ดีกว่ากองหินบนพื้นที่โล่งๆ.
           ดินแดนแถบนี้หลังจากที่พวกกรีกหมดอำนาจลง  ยังมีพวกเปอเชียกับพวกมาเซโดเนีย  (ยุคของอเล็กซานดรา)แล้วก็พวกโรมันเข้ามาครอบครอง  แต่ละชนชาติดังกล่าวให้ความเคารพและเพิ่มพูนสิ่งประดับประดาแก่วิหารของเทพอาร์เทมีสเรื่อยมา (มีโบราณวัตถุที่ขุดพบได้จากที่นี่ที่เป็นของยุคต่างๆในพิพิธภัณฑ์ของเมืองเอเฟซุส) เมื่อคริสต์ศาสนาเข้ามีอิทธิพลเหนือระบบเทพเจ้าหลายองค์  (polytheism)  วิหารนี้ถูกทำลาย   เสาหินและหินก้อนใหญ่ๆสวยๆ  ถูกนำไปสร้างวิหารเซนต์โซเฟียที่เมืองคอนสแตนติโนเปิล  กับวัดของเซนต์จอห์นที่เมืองเซลสุค-Seluk  ใกล้ๆเมืองเอเฟซุส.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

เหรียญทั้งสามนี้ทำขึ้นในสมัยโรมัน  มีรูปปั้นของเทพีอาร์เมทีสกับวิหาร  โดยเหรียญบนเป็นทองสำริดสมัยจักรพรรดิ Maximus (เป็นเหรียญที่ใช้ในระหว่างAD.235-238). แถวล่างเหรียญซ้ายจากสมัยของ Claudius (AD.41-45).เหรียญขวาจากสมัยของ Hadrian(AD.117-138). เหรียญเหล่านี้ได้ช่วยให้นักโบราณคดีจินตนาการ แล้ววาดภาพของวิหารออกมา   ส่วนรูปปั้นของเทพีอาร์เมทีสโชคดีมากที่ยังคงเหลือเกือบสมบูรณ์ให้เราดูได้ในพิพิธภัณฑ์โบราณคดีเมืองเอเฟซุส.